พรรค ก้าวไกล โพสต์เฟซบุ๊กถึงกรณีธุรกิจ การส่งอาหารรูปแบบสั่งอาหารออนไลน์ และมีการขับมอเตอร์ไซค์ส่งตรงถึงบ้าน โดยระบุว่า ธุรกิจแพลตฟอร์ม (Platform economy) คือธุรกิจที่อาศัยแพลตฟอร์มในระบบดิจิทัลเป็นตัวกลางในการจ้างงานเป็นครั้ง เพื่อความเข้าใจที่มากขึ้น ตัวอย่างในอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวการโรงแรม ก็จะเป็นพวก Traveloka, Agoda, Booking ฯลฯ หรือในวงการอาหารก็เช่น Grab food, Line man, Lalamove, Food Panda, Get food ฯลฯ ที่ทำหน้าที่รับจ้างขนส่ง ขนถ่ายสินค้าเป็นครั้งคราวให้ลูกค้า
ศรีสุวรรณร้อง ป.ป.ช.สอบอนุ กมธ.งบประมาณไถเงิน 5-10 ล้าน
การเริ่มต้นสร้างงานของใครหลายๆ คนบนธุรกิจแพลตฟอร์มนั้นใช้ต้นทุนที่ต่ำ ท่ามกลางความต้องการที่สูงขึ้นของสังคม ทำให้คนจำนวนมากต้องลงมาแข่งขันในธุรกิจแพลตฟอร์มนี้
ในช่วงวิกฤตโควิด-19 มาตรการของรัฐบาลทำให้คนต้องกักตัวอยู่แต่ในบ้าน การขนส่ง เคลื่อนย้ายของ โดยธุรกิจแพลตฟอร์มจึงได้รับความนิยมสูงมาก แต่ก็ยังมีข่าวออกมาเป็นระยะว่า แม้ความต้องการและบทบาทที่เพิ่มสูงขึ้นของคนกลุ่มนี้จะกลายเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตของผู้คนในช่วงปิดเมืองก็ตาม แต่พวกเขาก็ยังได้รับค่าตอบแทนที่ไม่เป็นธรรมและขาดสวัสดิการเพื่อบำรุงสวัสดิภาพในชีวิตอีกหลายประการ
เพราะการเข้ามาของธุรกิจแพลตฟอร์ม ได้เข้ามาเปลี่ยนแปลงรูปแบบการจ้างงานในระบบ เปลี่ยนแปลงการให้ความหมายของคำว่า “แรงงาน” หรือ “ลูกจ้าง” ให้กลายเป็น “หุ้นส่วน” หรือ “partner” หรือจะเรียกว่าอะไรก็ตาม เมื่อไม่ได้เป็นลูกจ้าง แต่เป็นหุ้นส่วน สวัสดิการต่างๆ บริษัทก็ไม่ต้องจ่าย ไม่ต้องคุ้มครอง ทำให้ “หุ้นส่วน” กลายเป็นลูกจ้าง-แรงงานที่บริษัทไม่ต้องรับผิดชอบ แม้เราจะรู้แค่ว่า “กดสั่งอาหาร – คนขับเอาอาหารมาส่ง – จ่ายเงิน” ก็จบกันไป แต่หลังม่านธุรกิจแพลตฟอร์ม มีทั้งความซับซ้อนของประเด็นแรงงาน ประเด็นการจ้างงาน ประเด็นการทำงานต่างออกไปจากรูปแบบเดิมๆ ในอดีต
มาทำความรู้จักและเข้าใจถึงเรื่องราวที่หลายคนมองข้ามของชีวิตคนทำงานรูปแบบใหม่กลุ่มนี้ ผ่านการพูดกับเจ้าหน้าที่ประสานงานคนขับและลูกค้าของธุรกิจแพลตฟอร์มทำนองนี้
“พูดกันตามตรง ก่อนช่วงโควิด อาชีพเดลิเวรี่มันเป็นอาชีพที่ค่อนข้างเปิดโอกาสให้กับคนทั่วไป ด้วยการลงทุนที่ต่ำมีเงินหลักร้อยก็สามารถทำงานได้ คนจึงสนใจทำงานนี้กันเยอะ พอผ่านการลงทะเบียนอบรมแล้ว ก็จะมีชุดสำหรับคนขับ เช่น เสื้อ กระเป๋า จะเห็นว่าโอกาสในการเข้าถึงอาชีพนี้ค่อนข้างง่าย ตำแหน่งที่เราทำก็คือ ดูแลและประสานงานระหว่างคนขับกับลูกค้า เพราะมันมีปัญหาหน้างานรายวัน ไปจนถึงเคสที่หนักหน่อยที่เคยมีก็คือ กรณีให้คนขับส่งของที่ผิดกฎหมาย งานของเราจะดูแลปัญหาหน้างานรายวัน ช่วยเหลือปกป้องคนขับ”
แม้จะฟังดูเข้าถึงได้ง่ายในการทำงาน เหมาะสำหรับคนที่ไม่มีต้นทุนมากนัก แต่งานในธุรกิจแพลตฟอร์ม ก็มีความเสี่ยง มีเรื่องที่ไม่แน่นอนเกิดขึ้นในการทำงานเฉพาะหน้าไม่น้อย แม้จะฟังเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่เรื่องเล็กน้อยเหล่านี้อาจมีผลต่อชีวิตคนขับคนหนึ่งอยู่มาก
ปารีณา จวกม็อบมีข้อเรียกร้องเยอะ และหยาบคาย พร้อมยืนยันแก้รัฐธรรมนูญมีแน่นอน
เจี๊ยบก้าวไกล น้อมรับผล เลือกตั้งซ่อมสมุทรปราการ ยินดีรับใช้ชาวปากน้ำต่อไป
“พวกลูกค้ามือบอนกดออเดอร์เล่นก็เยอะ มันก็เคยมีข่าวว่า ลูกค้ากดสั่งให้ไปส่งที่เปลี่ยว ลูกค้ากดสั่งออเดอร์ไป 1,000 กว่าบาท พอไปถึง ลูกค้าไม่มีตัวตน โทรหาไม่รับ คนขับเขาก็ต้องจ่ายเงินไปก่อน เขาก็โทรมาหาเราว่าพอจะทำยังไงได้บ้าง เขาเหลือเงินลงทุนเท่านี้เอง จะเอาเงินที่ไหนไปกินข้าว จะอยู่ต่อยังไง มันคือการทำงานวันต่อวัน ชั่วโมงต่อชั่วโมง ตรงนี้บริษัทเราก็มีวิธีในการชดเชยให้ทางคนขับเหมือนกัน นอกจากสินค้าก็มีค่ารักษาน้ำใจ แล้วก็ค่าทำงานที่เกิดขึ้นด้วย แต่บริษัทอยู่แถวสาธร สมมติคนขับเขาก็อยู่ไกลแบบโซนพระประแดง เขาก็ลำบากใจที่มา”
“ถ้าเป็นออเดอร์เล็กๆ บางคนก็ยอมเข้าเนื้อตัวเอง แต่ถ้าเป็นออเดอร์ใหญ่ เขาก็ต้องจำใจต้องมาไกลๆ เพื่อรับเงินชดเชย”
“ในความเห็นของเรา มันก็เป็นอาชีพที่ดีที่ทำให้คนลืมตาอ้าปากขึ้นมาได้ด้วยการลงทุนที่ต่ำ แต่ในตอนนี้งานนี้มันค่อนข้างแข่งขันกันสูง ยิ่งสภาพเศรษฐกิจหลังโควิด การแข่งขันก็คงสูงขึ้นไปอีก”
ปัญหาเฉพาะหน้าแต่ละวันที่เกิดจากการแข่งขันที่สูงขึ้นของเศรษฐกิจแพลตฟอร์มก็มักสร้างปัญหาในการทำงานให้กับคนขับเสมอ คนขับในระบบธุรกิจแพลตฟอร์ม ไม่ได้เป็นแรงงานในเชิงรูปแบบ เพราะมันคือ “การเช่า” หรือ “การตกลงจ้าง” ให้ทำงานเป็นครั้งๆ สัญญาเกิดแก่คนขับและลูกค้าโดยมีบริษัทแพลตฟอร์มเป็นเพียงตัวกลาง แต่สถานะอย่างหนึ่งที่เกิดขึ้นจริงๆ กับคนกลุ่มนี้ ไม่ว่าเขาจะเข้าใจว่าตัวเองเป็นแรงงานหรือเป็นลูกจ้างของบริษัทหรือไม่ พวกเขาก็คือ ‘แรงงานเสี่ยง’ ในระบบไปแล้วเรียบร้อย
“เวลาจะกดรับมันต้องกดออเดอร์ภายในไม่กี่วินาที ขณะเดียวกัน มันก็มีกฎว่าห้ามรับสินค้าหรือของจากลูกค้าที่อยู่ไกลจากตัวเอง เพราะว่าการขนส่งต้องการความไว ก็เกิดเคสที่กดผิดแต่จำเป็นต้องยกเลิกเยอะมาก เช่น คนขับอยู่อโศก แต่ไปรับของที่อยู่ลาดพร้าว ลูกค้าก็รอไม่ได้ สินค้าก็รอไม่ได้ พอต้องกดยกเลิกก็จะต้องถูกลงโทษ โดนแบนตามกำหนด
แต่เราก็เข้าใจเหมือนกันว่าที่เขาอ่านออเดอร์ไม่ดีมันก็เป็นเพราะว่า ต้องรีบอ่านรีบกดแย่งกันรับงาน และด้วยงานแบบนี้มันเปิดโอกาสให้ผู้คนหลากหลาย มันก็เคยมีเคสคนขับอายุมากเขาไม่รู้ว่ากดตรงนี้ สรุปกดรับงานโดยไม่ได้ตั้งใจ มันก็จะมีความผิดทำให้เขาถูกแบน เขาก็โทรมาขอร้องเรา อย่าแบนเขาได้ไหม เพราะนี่คือรายได้ทั้งวันของเขา”
“สมมติว่าแบน 3 ชั่วโมง ก็ถือว่าไม่น้อยนะ สำหรับการวิ่งรถในแต่ละวัน แค่แบนชั่วโมงเดียวก็อาจจะส่งผลให้เขาไม่สามารถหาเงินไปส่งงวดรถทันก็ได้ เพราะมันมีอยู่เคสหนึ่ง พอเขาโดนแบนเขาก็โทรมาหาเรา เล่าปัญหา เขาดาวน์มอเตอร์ไซต์มาทำงานนี้โดยตรง แข่งขันก็มาก แล้วถ้าเกิดทำอะไรพลาดไป ก็อาจจะถูกแบน ตรงนี้คือความเจ็บปวดอย่างหนึ่งของเราเวลาทำหน้าที่ตรงนี้ เราไม่อยากเห็นใครต้องเจอปัญหา”
แรงงานในระบบธุรกิจแพลตฟอร์มจึงเป็นแรงงานเสี่ยงรูปแบบหนึ่งที่เกิดขึ้นหลังจากการเข้ามาของธุรกิจประเภทนี้ นี่คือเรื่องราวหลังม่านธุรกิจที่กำลังเติบโตและหลายคนมองว่าเป็นธุรกิจดาวรุ่งที่สุดธุรกิจหนึ่ง และดูเหมือนจะกลายเป็นความฝันในการทำมาหากินของใครหลายคน แต่ความเสี่ยง ความไม่แน่นอนที่เกิดขึ้นจากการทำงานนี้ ก็ยากที่จะมีใครมารับรอง
คงถึงเวลาที่เราทุกคนในสังคมต้องมาตระหนักถึงเรื่องราวปัญหาของคนตัวเล็กตัวน้อยเหล่านี้ ว่าจำทำอย่างไรให้คนทำงานได้รับความคุ้มครองตามที่ควรจะเป็น ผู้ประกอบการยังดำเนินธุรกิจต่อไปได้ ส่วนผู้บริโภคจะได้รับสินค้าและบริการที่ดีที่สุด บนพื้นฐานของความเป็นธรรมต่อทุกฝ่าย
ในช่วงหลายเดือนที่ผ่านมา โดยเฉพาะตั้งแต่มีวิกฤตโควิด มีการออกมาเรียกร้องกดดันจากทั้งทางผู้บริโภคและคนทำงานในธุรกิจประเภทนี้อยู่หลายครั้ง ครั้งล่าสุดก็วันนี้เอง ในโพสต์ต่อๆ ไป เราจะมาสะท้อนปัญหาของคนทำงานที่พวกเขาอยากให้แพลตฟอร์มได้ช่วยแก้ไขเพื่อการทำงานที่เป็นธรรมมากขึ้น
